Het einde van het schooljaar nadert en dan merk ik dat het zo fijn is dat we onze kwaliteitsprocessen zo goed op orde hebben. Dankzij onze gestructureerde aanpak kunnen we leraren snel en makkelijk informeren over welke toetsen moeten worden afgenomen en hoe dat precies moet gebeuren. Ook de afspraken over de rapporten en de groepsoverdracht zijn helder en eenvoudig terug te vinden. Dit voorkomt onnodige stress en zorgt ervoor dat iedereen weet wat er van hem of haar wordt verwacht, waardoor we soepel en efficiënt kunnen samenwerken. Goede kwaliteitszorg biedt ons duidelijkheid, structuur en rust, zodat we ons kunnen focussen op waar het echt om draait: goed onderwijs bieden aan onze leerlingen.
Ad-hoc
Kwaliteitszorg is een bekend begrip, maar het systematisch toepassen ervan binnen scholen blijkt vaak een uitdaging. Veel scholen slagen er niet in om een kwaliteitszorgsysteem te integreren in hun dagelijkse werkzaamheden. Er wordt reactief of ad-hoc gewerkt en er is weinig grip op problemen, er wordt weinig gedaan om herhaling van fouten te voorkomen en de documentatie van processen en procedures is beperkt en niet actueel.
Een goed kwaliteitssysteem
Kwaliteitsontwikkeling vereist dat een schoolteam doelgericht en systematisch samenwerkt om het onderwijs te verbeteren. De aanpak richt zich erop om de belangrijkste werkprocessen, die samen met het team zijn vastgesteld, goed in kaart te brengen. De eerste stap is dan ook: hoe ziet goede kwaliteit er bij jou op school uit? Vervolgens monitor je of deze aanpakken een positieve impact hebben op het leren van de leerlingen. Als dat niet het geval is, ga je samen met je collega’s op zoek naar de oorzaak van het probleem en verbeter je de aanpak. Je lost problemen op. Het is noodzakelijk om te begrijpen hoe kwaliteitszorg werkt (grip) en vervolgens de controle hierover te behouden (greep). Om te bepalen of het kwaliteitsbeleid bij jou op school ‘goed’ is, kun je de volgende vragen stellen:
Is het doelgericht, cyclisch en systematisch? Een goed kwaliteitsbeleid moet duidelijke doelen stellen en deze systematisch en cyclisch benaderen. Dit betekent dat het beleid continu wordt geëvalueerd en verbeterd.
Voldoet het aan de wettelijke criteria? Het kwaliteitsbeleid moet in overeenstemming zijn met de wettelijke eisen die door de overheid worden gesteld. Dit omvat het naleven van de kwaliteitsstandaarden en richtlijnen die specifiek zijn voor het onderwijs.
Levert het gegevens op voor informatie en verantwoording? Een effectief kwaliteitsbeleid moet in staat zijn om relevante gegevens te genereren die kunnen worden gebruikt voor zowel interne als externe verantwoording. Dit omvat gegevens over onderwijsprestaties, leerresultaten, en andere cruciale indicatoren die nodig zijn voor een transparant en verantwoord beleid. Deze gegevens helpen niet alleen bij het verbeteren van het onderwijs, maar ook bij het rapporteren aan ouders en het schoolbestuur.
Is het hanteerbaar? Voor een kwaliteitsbeleid om werkelijk effectief te zijn, moet het praktisch uitvoerbaar zijn voor zowel de schoolleiding als het onderwijsteam. Dit betekent dat de uitkomsten van het beleid bruikbaar moeten zijn en dat de betrokkenen de kennis, tijd en middelen hebben om de benodigde verbeteringen door te voeren. Een hanteerbaar beleid ondersteunt en faciliteert de dagelijkse werkzaamheden van de school, zonder onnodige bureaucratische last te creëren.
Probeer de ad-hoc aanpak achter je te laten en ervaar meer plezier in je werk.
Beperk het aantal initiatieven gericht op kwaliteitsverbetering
Voor schoolteams is het essentieel om een systematiek te kiezen die het mogelijk maakt om gestelde doelen te realiseren, de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen en het onderwijsleerproces voortdurend te verbeteren. Een kritische blik op de haalbaarheid van deze doelen en het draagvlak binnen het team is daarbij van groot belang. Wanneer teamleden het gevoel hebben dat een taakstelling niet haalbaar is, kan het draagvlak afnemen en komt de kwaliteitsverbetering in gevaar.
Daarom is het belangrijk om altijd een beperkt aantal initiatieven te selecteren die je wilt invoeren of verbeteren. Maak daarbij duidelijk hoe belangrijk deze initiatieven zijn in verhouding tot de dagelijkse werkzaamheden. Zorg ervoor dat de doelstelling helder is, welke meetbare acties nodig zijn, en wat het te verwachten resultaat is.
Bij het verbeteren van ons onderwijs in technisch lezen hebben we onszelf de volgende vragen gesteld:
- Visie: Hebben we een taalbeleidsplan waarin wordt uitgelegd hoe we de kerndoelen en referentieniveaus aanbieden?
- Ambities: Wat zijn onze doelen en ambities op het gebied van technisch lezen?
- Leerlijn: Hebben we een duidelijke leerlijn voor technisch lezen opgesteld?
- Lesopzet: Zijn er afspraken gemaakt over hoe een les technisch lezen eruitziet gericht op instructie en didactiek; welke materialen, werkvormen of methodieken worden toegepast?
- Professionalisering: Worden leraren geschoold in effectieve aanpakken voor technisch lezen?
- Monitoring: Is er een kijkwijzer ontwikkeld om de kwaliteit van technisch leeslessen te monitoren?
- Data-analyse: Zijn er normen en procedures vastgesteld voor het analyseren van gegevens met betrekking tot technisch lezen?
- Interventie: Weten we wat te doen wanneer leerlingen uitvallen bij technisch lezen?
- Borgen: Hoe borgen we het beleid en de aanpak?
Door te monitoren of de ontwikkelde aanpak voor technisch lezen een positieve impact heeft op het leren van de leerlingen, draag je bij aan de kwaliteitsontwikkeling. Zo kan je als schoolteam effectief en doelgericht werken aan het verbeteren van het onderwijs met duidelijke en haalbare stappen die breed worden gedragen binnen het team. Dit bevordert niet alleen de onderwijskwaliteit, maar ook de motivatie en betrokkenheid van de teamleden.
Transparantie en toegankelijkheid
Transparantie en toegankelijkheid zijn sleutelwoorden voor ons. Daarom zorgen we ervoor dat belangrijke documenten, zoals het schoolplan, jaarplan, en de belangrijkste ambitie- en kwaliteitskaarten, voor iedereen beschikbaar zijn in het digitale systeem Kwaliteitsbieb. In Kwaliteitsbieb kunnen leraren niet alleen de ambitie- en kwaliteitskaarten vinden, maar ook ondersteunende artikelen en informatie. We houden de informatie up-to-date en zorgen ervoor dat kwaliteitsdocumenten gemakkelijk vindbaar zijn.
Tip: Leg alleen de essentiële kennis en afspraken vast en zorg voor toegankelijkheid voor het hele team. Niet alle processen zijn beheersbaar en niet alles hoeft volledig beschreven te worden; er moet veel ruimte overblijven voor improvisatie.
Meer informatie: www.enigmaonderwijs.nl/masterclass